دستورالعمل های اخلاقی عارف بزرگ شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی

دستورالعمل‌های اخلاقی

شیخ حسنعلی اصفهانی، با این كه در كمال تواضع و فروتنی، پیوسته از دادن دستور العمل به صورت مستقیم پرهیز می كرد، ولی به گفته خودش، گاهی از جهت وظیفه و نبود دیگران، آن هم برای نزدیكانی چون فرزندش و یا سادات ـ به علت احترامی كه برای آنها قائل بود ـ خواسته آنان را اجابت می كرد و توصیه ای می فرمود كه به برخی از آنها اشاره می كنیم:

در جواب نامه های یكی از سادات دزفول می نویسد:

«مكرر به شما عرض شد كه این عرایض بنده از من نیست؛ بلكه از شخص بزرگی است كه به نیت او می گویم:

1. پیامبری در مناجات عرض كرد: رب این الطریق الیك؛ یعنی پروردگارا! ره به سوی تو كدام است؟ خطاب رسید: دع نفسك و تعال؛ یعنی نفس خویش را رها كن و بیا.

2. از اوایل تكلیف كه مامور به صوم ایام البیض و قرائت آیه «قل انما» شدم و در این سه روز سه هزار مرتبه بر این قلب قاسی آیه «فمن كان یرجو لقاء ربه فلیعمل عملا صالحا» قرائت می شد، تاكنون هوای ملاقات از سر حقیر بیرون نرفته، باید ترك دنیاداری نمود لعل الله یحدث بعد ذلك امرا.

3. تا آنجا كه می توانید در امر نماز اول وقت و حضور قلب در نماز و تلاوت چند آیه از قرآن با تدبر در معانی آن در سحرها مداومت نمایید.

4. عمده نظر در دو مطلب است؛ یكی غذای حلال، دوم توجه به نماز و اصلاح آن، اگر این دو درست باشد، باقی درست است.

5. عمده هم حقیر، اصلاح قلب است و ذكر یا حی یا قیوم سحرگاه، برای همین است.

6. بین الطلوعین را به چهار قسمت تقسیم كنید؛ یكی اذكار و تسبیح، دیگری ادعیه، سوم قرائت قرآن و بالاخره فكری در اعمال روز گذشته. اگر موفق به طاعتی بوده اید، شكر كنید و اگر خدای ناكرده ابتلا به معصیتی یافته‌اید، استغفار كنید.

7. دیگر آنكه هر روز صدقه دهید ولو به وجه مختصر.

8. شبها قدری در بی اعتباری دنیا و انقلاب آن فكر كنید و ملاحظه كنید كه دنیا با اهل دنیا چگونه سلوك می كند.

9. امر بفرمایید به تدبر و تفكر در آیات آخر سوره مباركه فرقان كه با این آیه شروع می شود؛ «و عباد الرحمن الذین یمشون علی الارض هونا و اذا خاطبهم الجاهلون قالوا سلاما»؛ ببینید كه خداوند اشخاص را كه به خود نسبت داده است، صفاتشان را چگونه بیان می كند.

10. هر قدر بتوانید، خود را به آداب مودب نمایید.

11. به هر نحوی كه باشد، وصیت خدا و پیامبر ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ و ائمه ـ علیهم السلام ـ و مشایخ كرام را كه تقوی باشد، از دست ندهید.

12. همانطور كه مسایل طهارت و شكیات و سهویات و قرائت باید پیش اهلش درست شود، عقاید نیز به طریق اولی چنین است».